Multiplikacija depozita

Teoretska mogućnost procesa multiplikacije depozita obično se objašnjava ovako: ako je početni depozit 1000, a potrebna likvidna rezerva 20%, tada će (uz pretpostavku lančanog prenosa iz banke u banku i uz zadržavanje iste rezerve) proces kreditne ekspanzije ići ovim tokom:

1.banka depozit 1000	kredit 800	rezerva 200
2. banka depozit 800	kredit 640	rezerva 160
3. banka depozit 640	kredit 512	rezerva 128
4. banka depozit 512	kredit 409,6	rezerva 102,4...itd
ukupno moguće: depozit 5000	kredit 4000	rezerva 1000

Prema tome, višak likvidnih sredstava (u datom primjeru 800) u odnosu na rezervu (200) koja je dovoljna za pokriče depozita (1000) predstavlja osnovu multiplikacije. Matematski i teoretski maksimalna granica kreditne lančane ekspanzije određena je u izvedenom primjeru koeficijentom 4, koji predstavlja faktor multiplikacije kredita (kreditni multiplikator) odnosno koeficijentom 5, koji predstavlja faktor multiplikacije depozita. Uz iste pretpostavke, ali uz likviditetnu rezervu od 10%, odnosni multiplikatori iznosili bi 9 i 10.

Proces multiplikacije depozita spominje još i Adam Smith, kojeg u Kapitalu citira Karl Marx, on kaže: "Nepobitna je istina da se 1000 funti koje netko danas deponira kod A-a sutra opet izdaju i sačinjavaju depozit kod B-a. Dan kasnije, kad ih B isplati, mogu sačinjavati depozit kod C-a i tako beskonaćno. Stoga je moguće da 9/10 svih depozita u Ujedinjenom Kraljevstvu egzistiraju samo kao uknjiženi stav u knjigama bankara."

Prof. dr. Ivo Perišin, autor knjige Monetarno Kreditna Politika, u kojoj su iznesene gornje teoretske konstrukcije, kaže da su one samo polazne, a da su u praksi moguća veoma značajna odstupanja, koja dovode do toga da je stvarnu multiplikaciju nemoguće predvidjeti.

Izvori

• Monetarno Kreditna Politika, str.34. (Prof.dr. Ivo Perišin)
• Kapital III, str. 436. (K. Marx)