Gjirokastra: razlika između inačica
Izbrisani sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka uređivanja |
Naselje i UNESCO okviri |
||
Redak 1:
{{Naselje
| ime = Gjirokastra
| ime_genitiv = Gjirokastre
| izvorno_ime =
| translit_jezik1 =
| translit_jezik1_vrsta =
| translit_jezik1_info =
| slika_panorama = Gjirokastra.jpg
| veličina_slike =250px
| opis_slike = Pogled s tvrđave na stari dio Gjirokastre
| slika_zastava =
| slika_zastava_veličina =
| slika_pečat =
| slika_pečat_veličina =
| slika_grb =
| slika_grb_veličina =
| slika_amblem_prazno =
| slika_amblem_prazno_veličina =
| slika_amblem_prazno_opis =
| nadimak =
| geslo =
| širina-stupnjevi = 40
| širina-minute = 37
| širina-oznaka = N
| dužina-stupnjevi = 20
| dužina-minute = 46
| dužina-oznaka = E
| lokacija_ime = [[Popis država|Država]]
| lokacija_info = {{ZD|A|ALB}} [[Albanija]]
| lokacija1_ime = [[Okruzi u Albaniji|Okrug]]
| lokacija1_info =[[Gjirokastërski okrug|Gjirokastër]]
| lokacija2_ime = Albanski distrikt
| lokacija2_info = [[Gjirokastërski distrikt|Gjirokastër]]
| lokacija3_ime =
| lokacija3_info =
| utemeljenje_ime =
| utemeljenje_datum =
| utemeljenje1_ime =
| utemeljenje1_datum =
| osnivač =
| nazvan_po =
| dijelovi =
| vrsta_dijelova =
| d1-d50
| vrsta_vlasti =
| vlast_bilješke =
| titula_vođe = [[Gradonačelnik]]
| ime_vođe = Flamur Bime
| stranka_vođe = (PS)
| površina_bilješke =
| površina_ukupna = 59,8 km²
| visina = 300 m
| visina_izvor =
| visina_max =
| visina_min =
| stanovništvo_godina = 2009.
| stanovništvo_bilješke =
| stanovništvo = 4.095
| stanovništvo_gustoća =
| stanovništvo_uže =
| stanovništvo_uže_gustoća =
| stanovništvo_šire =
| stanovništvo_šire_gustoća =
| vremenska_zona =
| utc_pomak =
| vremenska_zona_DST =
| utc_pomak_DST =
| poštanski_broj = 6001-6003
| pozivni_broj = 084
| web_stranica = [http://www.gjirokastraime.com www.gjirokastraime.com]
| slika_karta = AlbaniaGjirokaster.png
| veličina_karte = 100px
| opis_karte = Položaj Gjirokastra u Albaniji
| slika_lokacijska_karta_država =
| bilješke =
}}
'''Gjirokastra''' ili '''Gjirokastër''' ([[grčki]]: ''Αργυρόκαστρο'' ili ''Γυρόκαστρο'', latinično: ''Argyrókastro'' ili ''Gyrókastro'', [[talijanski]]: ''Argirocastro'', [[turski]]: ''Ergiri'') je grad u južnoj [[Albanija|Albaniji]], glavni grad [[Gjirokastërski distrikt|Gjirokastërskog distrikta]] i [[Gjirokastërski okrug|Gjirokastërskog okruga]].
Line 8 ⟶ 97:
Gjirokastra je stari grad sa tragovima ljudske naseljenosti koja datira unazad do [[1. stoljeće pr. Kr.|prvog stoljeća pr. Kr.]]. Nalazi se na padinama [[Mali i Gjerë]] („Široke planine”). Grad je vjerojatno osnovan negdje u [[12. stoljeće|12. stoljeću]] oko tvrđave na brdu. Pod vladavinom [[Bizant]]a, razvio se u glavni tržišni centar poznat kao Argyropolis („Srebrni grad”) ili Argyrokastron („Srebrni zamak”). Bio je dio [[Epirska Despotovina|Epirska Despotovine]] u [[14. stoljeće|14. stoljeću]], prije nego što je prešao u [[Osmansko Carstvo|otomanske]] ruke [[1417]]. godine. Zauzeo ga je [[1811]]. [[Ali paša]] i u kasnom [[19. stoljeće|19. stoljeću]] postao je središte otpora turskoj vladavini. [[Skupština u Gjirokastri]], ključni događaj albanskog oslobodilačkog pokreta, je ovdje održana [[1880]]. godine.
[[Datoteka:Gjirokastra01.jpg|mini|250px|lijevo|<center>Pogled sa tvrđave]]
Godine [[1914]]. [[Jorgos Hristakis Zografos]] bivši ministar vanjskih poslova [[Grčka|Grčke]] objavio je u Gjirokastri stvaranje samostalne države [[Sjeverni Epir]], koji su većinom naseljavali Grci. Gjirokastra je proglašena za glavni grad samostalne države, iako je nastupajući [[Prvi svjetski rat]] uništio državu, koju su osvojile [[Francuska|francuske]] trupe, da bi je kasnije poklonile Albaniji, [[1918]]. godine.
Za vrijeme [[Balkanski ratovi|balkanskih ratova]], [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] i [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], Gjirokastru su u raznim prilikama osvajali [[Italija]], [[Grčka]] i [[Njemačka]] prije nego što je vraćena pod stalnu albansku kontrolu [[1944]]. Poslijeratni [[komunizam|komunistički]] režim razvio je grad kao industrijski i tržišni centar, i podigli su ga u status „grada muzeja” zahvaljujući činjenici da je on bio rodno mjesto diktatora [[Enver Hoxha|Envera Hoxhe]]. Gjirokastra je pretrpjela tešku ekonomsku krizu po okončanju komunističke vladavine [[1991]]. Naročito ju je [[1997]]. pogodio kolaps globalne "[[piramida sreće|piramide sreće]]", koje su destabilizirale cjelokupno [[albansko gospodarstvo]]. Nasilni antivladini protesti odvijali su se u gradu; [[16. prosinca]] [[1997]]. godine, Hoxhinu rodnu kuću su dignuli u zrak nepoznati antikomunistički napadači. Stanovništvo grada je opalo od [[1990-ih]], a mnogi Grci su se odselili u [[Grčka|Grčku]]. Međutim, još uvijek je značajno njihovo prisustvo u gradu s velikim kulturnim utjecajem.
== Kultura i zanimljivosti ==
[[Datoteka:Gjirokastra US airplane.jpg|mini|
{{UNESCO-svjetska baština
|ime mjesta = Povijesna središta [[Berat]]a i Gjirokastra
|slika = Gjirokastra Albania 2.jpg
|godina = [[2005.]] <small>(29. zasjedanje) prošireno 2009.</small>
|vrst baštine = Kulturno dobro
|mjerilo = iii, iv
|ugroženost = ne
|poveznica = http://whc.unesco.org/en/list/569 UNESCO
|država = {{ZD|A|ALB}}
}}
Mnoge kuće u Gjirokastri imaju karakterističan lokalni stil zbog koga je grad stekao naziv „kamenog grada”, jer većina starih kuća ima krovove prekrivene kamenim pločama. Zbog važnosti Gjirokastre u komunističkom režimu, njen gradski centar je sačuvan od drastičnog mijenjanja i rušenja koji su pogodili druge gradove u Albaniji, ali njegovo obilježje kao „grada muzeja” nažalost nije u potpunosti sačuvalo stari grad. Mnoge povijesne zgrade su oronule, i još se malo čini na njihovoj obnovi.
Line 28 ⟶ 122:
Kada je grad prvi put nominiran za upis na listu mjesta Svjetske baštine [[1988]]. godine, stručnjacima je zasmetao veliki broj modernih građevina koje su remetile izgled starog grada. Povijesna jezgra je konačno upisana [[2005]]. godine, 15 godina poslije prve nominacije.
<gallery>
Slika:Girokastran linnake.jpg|<center>Sat-kula na tvrđavi
Slika:Gjiro1.jpg|<center>Tradicionalne kuće Gjirokastre
Slika:Xhamia e Pazarit.jpg|<center>Džamija na pazaru iz 1757. (jedina sačuvana u gradu)
Slika:Old Orthodox Church in Gjirokastra Albania.jpg|<center>Grčka pravoslavna crkva
</gallery>
== Gospodarstvo ==
Gjirokastra je glavni grad [[Gjirokastërski okrug|Gjirokastërskog okruga]], jednog od 12 [[okruzi u Albaniji|okruga u Albaniji]]. On je pretežito tržišno središte sa nešto industrije, pretežno prehrambene, kožne i tekstilne.
== Slavni stanovnici ==
{| cellpadding="10"
|- valign="top"
|
* [[Adil Çarçani]], bivši premijer
* [[Andon Zako Çajupi]], pisac
Line 38 ⟶ 145:
* [[Enver Hoxha]], diktator
* [[Eqrem Çabej]], etnolog
||
* [[Haki Toska]]
* [[Ismail Kadare]], pisac
Line 46 ⟶ 154:
* [[Viktor Kalemi]], bivši veleposlanik Albanije
* [[Zihni Sako]], pisac
|}
== Vanjske poveznice ==
{{commonscat|Gjirokastër}}
*[http://www.gjirokastra.org/ Gjirokastre]
*[http://hotelkalemi.tripod.com/index_files/Page322.htm Hotel Kalemi: foto galerija Gjirokastre]
| |||