== Manihejstvo u Rimskom Carstvu i Dioklecijanovi progoni ==
[[Datoteka:ManichaeismSpread.jpg|mini|lijevo|300px|Širenje manihejstva u Rimskom Carstvu i svijetu]]
Manijevo učenje se poslije njegove smrti proširilo iz Perzije u okolne zemlje i [[Rimsko Carstvo]], najprije u [[Mala Azija|Maloj Aziji]], odakle je prešlo na [[Balkan]] i dalje u Evropu. Rimski imperator [[Dioklecijan]] je već 296. godine bio prisiljen da izdaizdati [[edikt]] kojim se osuđuje manihejstvo i naređuje progon njegovih sljedbenika. On tu ističe da su do njega, kao imperatora, stigle vijesti da su manihejci, ''"kao iznenadna kuga"'', provalili iz zemlje ''"neprijateljskih Iranaca"'' u Rimsko carstvo i tu prouzročili ''"brojne nevolje i tragedije"'' u želji da svrgnu velike bogove i odvrate ''"odabrani"'' rimski narod od svete im vjere. Od njih se treba čuvati, jer oni prijete da svojim ''"neljudskim postupcima"'' i ''"ludim iranskim običajima"'' zatruju ''"miroljubivi i nevini rimski narod"'', pa čak i ''"narod cijelog svijeta"''. Dioklecijan stoga naređuje da se njihova imovina svudasvugdje zaplijeni, a njihove knjige spale. Uprkos žestokim progonima, Manijevo učenje se sve više širilo, posebno među obespravljenim slojevima stanovništva, kako na zapadu, tako i na istoku Rimskog Carstva. Invazijom Rimskograzličitih Carstvabarbarskih odplemena stranena različitihRimsko barbarskih plemenaCarstvo, padom njegovog zapadnog dijela, te ubrzanjem procesa feudalizacije javljaju se mnoge neomanihejske sekte i pokreti koji se sa socijalnog i vjerskog stanovišta opiru tom procesu. Oni su se zapravo opirali ukmećivanju slobodnih seljaka, čime su stekli jaka uporišta među slavenskim i franačkim seljaštvom koje je preplavilo evropskeeuropske provincije Rimskog Carstva.
