Srpsko-albanski sukob: razlika između inačica
Izbrisani sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka uređivanja |
|||
Redak 125:
Usprkos znatno poboljšanom položaju Albanaca u usporedbi s razdobljem Kraljevine Jugoslavije, ni u poslijeratnoj federalnoj Jugoslaviji nije bila postignuta puna ravnopravnost.<ref name="Bebler"/> Niži kolektivni status neslavena (uključujući i Albance) ogledao se već u imenu države "Jugoslavija", himni “Hej Slaveni” i u ustavnom razlikovanju “naroda” i “nacionalnih manjina”, odnosno “[[narodnost]]i” (od 1968). Svi slavenski narodi su u Titovoj državi dobili svoje republike, dok su jugoslavenski Albanci, iako brojniji od [[Slovenac]]a, [[Makedonac]]a i [[Crnogorac]]a, dobili samo autonomnu pokrajinu.<ref name="Bebler"/>
Položaj Albanaca u novoj Jugoslaviji znatno je pogoršan nakon [[Rezolucija Informbiroa|rezolucije informbiroa]] [[1948]]. godine, kada su mnogi albanski intelektualci zatvarani i likvidirani pod optužbom da su špijuni [[Enver Hoxha|Enver Hoxhine]] Albanije.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Od tada se u jugoslavensko-albanskom međunacionalnom sukobu javlja i ideološki element. [[1951]]. godine ponovo se aktualizira pitanje iseljenja Albanaca i dolazi do obnavljanja pregovora s Turskom, zainteresiranom da naseli albansko stanovništvo na granici prema Kurdima, s kojima je tada bila u sukobu.<ref>Dr Fehmi Pushkolli, Shpërnguljet e shqiptarëve në Turqi dhe Marrëveshjet jugosllave-turke (Iseljenje Albanaca u Tursku i Jugoslovensko-Turska konvencija), Fjala, 1994.{{sq icon}}</ref> Državna uprava je vršila veliki pritisak na Albance da se izjasne kao [[Turci]] na popisu stanovništva FNRJ 1953. godine.<ref>Historia e Popullit Shqiptar (Istorija albanskog naroda), Tirana, 1994, str. 234.</ref><ref>Ferit Shehu, Sevdije Shehu, Pastrimet etnike të trojeve shqiptare 1953-1957 (Etničko čišćenje albanskih oblasti 1953-1957), Priština, 1994, str. 24.</ref> Između dva popisa na Kosovu, broj osoba koje se izjašnjavaju kao Turci je naglo skočio sa 1,315 u 1948. na 34.583 u 1953. godini. Albanci koji su se protivili ovakvoj politici bili su zatvarani ili su napuštali zemlju.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Tijekom 1953., uslijed pritiska, oko 37.000 Albanaca je napustilo zemlju. Prema službenoj evidenciji, 19.300 Albanaca je iseljeno 1953. i 17.500 1954. godine.<ref>Jusuf Kelmendi, Plenumi i KK të LKJ të Kosovës më 1971 (Plenum CK SKJ Kosova 1971).</ref> Najveći pritisak na Albance vršen je prilikom akcije skupljanja oružja tokom [[1955.]]-[[1956.]], koju su provodile državne službe na čelu s [[Aleksandar Ranković|Aleksandrom Rankovićem]]. Tijekom ove akcije je otvoreno 22.048 dosjea, uključujući i državne dužnosnike. Pod izgovorom traženja oružja, organi državne sigurnosti su mučili oko 30.000 Albanaca, od čega je oko 100 osoba umrlo.<ref>Historia e Popullit Shqiptar (Istorija albanskog naroda), Tirana, 1994, str. 235.</ref> [[1956]]. je održan [[Prizrenski proces]] albanskim vođama i intelektualcima, koji Albanci smatraju namještenim.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Državna sigurnost Kosova je neprestano tretirala Albance kao nepovjerljiv element. U "Priručniku UDBA-e" iz [[1957]]. albansko stanovništvo je smatrano neprijateljskim. Idućih godina vlada je zatvorila srednje škole na albanskom jeziku, smanjila broj osnovnih škola i zatvorila Institut za albanologiju u Prištini.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/>
{{citat3 |lijevo|U svojoj mladosti vjerovao sam da Jugoslavija može opstati kao federativna multietnička država ravnopravnih naroda. Bio sam iskreno privržen projektu Jugoslavije po Ustavu od 1974. Nekako smo se ponosili što se Jugoslavija razlikuje od svih drugih zemalja rigidnih komunističkih režima, bez ikakve slobode i sa siromašnim građanima. Mi građani Jugoslavije u svakom pogledu živjeli smo bolje. Mislio sam da u okviru takvog projekta može biti dobro i za moj albanski narod.”|Azem Vllasi|<ref>Bojan Tončić, [http://web.archive.org/web/20160303231458/http://www.e-novine.com/index.php?news=16483 Intervju: Azem Vlasi, političar Srbija zagorčava život Kosovu], e-novine.com, 30. kolovoza 2008. (u pismohrani archive.org 3. ožujka 2016.)</ref>}}
Redak 131:
Nakon smjene šefa jugoslavenske policije [[Aleksandar Ranković|Aleksandra Rankovića]] [[1966]]. godine, razotkriven je niz represivnih mjera koje su organi sigurnosti provodili na Kosovu.<ref>[http://www.pescanik.net/content/view/970/99/ Bora Ćosić, Albanci i ja]</ref> Iako su Albanci činili većinsko stanovništvo pokrajine, Srbi su držali nerazmjerno velik broj državnih i partijskih funkcija, uključujući i kontrolu nad lokalnom policijom i snagama sigurnosti.<ref name="UN">[http://www.ess.uwe.ac.uk/comexpert/ANX/IV.htm The policy of ethnic cleansing]</ref> Mirno iskazivane zahtjeve kosovskih Albanaca za ravnopravnim položajem sa Slavenima, jugoslavenske vlasti su više desetljeća zatirale policijom, vojskom, zastrašivanjem i višegodišnjim zatvorskim kaznama za demonstrante.<ref name="Bebler"/> Najpoznatiji zagovornik prava kosovskih Albanaca, pisac [[Adem Demaqi]], je zbog svojih verbalnih delikata proveo ukupno 28 godina u [[zatvor]]u.<ref name="Bebler"/>
27. studenoga 1968. došlo je do [[Studentske demonstracije na Kosovu 1968.|masovnih prosvjeda]] na Kosovu, čiju su osnovu činili studenti Prištinskog sveučilišta, prije svega sa Filozofskog fakulteta. U zoru 28. studenog došlo je do intervencije jedinica JNA, pred kojim se okupljena masa razišla. Tek nakon velikih demonstracija [[1968]]. godine, Albanci na Kosovu dobili su veću autonomiju, uključujući i pravo na školovanje na vlastitom jeziku.<ref name="UN"/>
=== Položaj Srba na Kosovu ===
| |||