Iași (grad): razlika između inačica

| ime = IaşiIași

| ime_genitiv = IaşijaIașija

| izvorno_ime = IaşiIași

| opis_slike =Palača kulture u IaşijuIașiju

| opis_karte =Položaj IaşijaIașija u Rumunjskoj

'''IaşiIași''' (Jaši) je drugi grad po veličini u [[Rumunjska|Rumunjskoj]] i središte rumunjskog dijela povijesne pokrajine [[Moldavija|Moldavije]]. IaşiIași je povijesni, kulturni gospodarski i sveučilišni centar istočnog dijela Rumunjske (rumunjske Moldavije).

IaşiIași je smješten u središnjem dijelu Moldavije u nizinskom području okružen pobrđem s brojnim šumama i vinogradima. Smatra se da je grad sagrađen na 7 brežuljaka (slično kao [[Rim]]). Nalazi se 10 km od rijeke [[Prut]] kojom prolazi granica s državom [[Moldavija|Moldavijom]]. Kroz IaşiIași teče rijeka Bahlui.

IaşiIași je smješten na mjestu rimskog grada Jassi (Jassiorum municipium). Rimski kamen s tim imenom je kod [[Osijek]]a pronašao [[Matija Petar Katančić]] (nije sigurno da se radi o IaşijuIașiju jer postoje slični rimski nazivi u sjevernoj Hrvatskoj (npr. [[Aquae Iasae]] kod [[Varaždinske Toplice|Varaždinskih Toplica]]). Grad je ime dobio po [[Alani|alanskom]] plemenu Jassi.

Sam grad IaşiIași prvi put spominje moldavski vojvoda Alexandru cel Bun 1408. godine. 1564. je sjedište vojvode preseljeno iz [[Suceava (grad)|Suceave]] u IaşiIași, te se otad grad brže razvija kao glavni grad Moldavije. Grad su 1513. poharali [[Tatari]], 1538. [[Osmanlije|Turci]], a 1686. [[Rusi]]. Usprkos tome se grad razvija kao kulturno i obrazovno središte. 1792. je u IaşijuIașiju sklopljen [[Mirovni ugovor iz Pruta]] kojim je završen rusko-turski rat.

1862. su se Moldavija i [[Vlaška (kneževina)|Vlaška]] ujedinile i stvorile Rumunjsku. Glavni grad nove države je postao [[Bukurešt]], a IaşiIași je izgubio centralnu funkciju. Gubitak se je jače osjetio nakon 2. svj. rata kad je SSSR zauzeo Moldaviju istočno od rijeke Prut (tokom rata su sovjetske snage u [[IaşiIași-Kišinjevska ofenziva|IaşiIași-Kišinjevskoj ofenzivi]] zauzele i razorile grad).–

IaşiIași je s 315.214 stanovnika drugi grad po veličini u Rumunjskoj. Grad je izrazito nacionalno homogen (98% stanovnika su [[Rumunji]]). Postoji 1,2% [[Romi|Roma]]. U gradu je razvijena trgovina i bankarstvo. Danas se jače razvija IT sektor te izrada softwarea.

IaşiIași je poznat kao vjersko središte i najznačajnije mesto hodočašća na tlu Rumunjske. Ima preko 50 značajnih pravoslavnih crkava. Najznačajnija je Saborna crkva Mitropolije Moldavske, u koju su u 18. stoljeću iz [[Carigrad]]a prenijete moći svete Petke. U gradu je najstarije [[Nacionalno kazalište Vasile Alecsandri|rumunjsko kazalište]] i jedno od najstarijih sveučilišta. Značajan je gradski botanički vrt (jedan od najvećih u Rumunjskoj).