Markizat Oristano

Markizat Oristano Marchesato di Oristano Marchesadu de Aristanis ← 1410. – 1478. → Zastava Grb Lokacija Markizata Oristana Zemljovid Oristanskog markizata i Goceanske grofovije Glavni grad Oristano Jezik/ci kampidanski, latinski Religija katoličanstvo Vlada Povijest  - investitura ex Martina I. Aragonskog, nakon gašenja Judikata Arboreje 29. ožujka 1410.  - bitka kod Macomera - Ferdinand II. Aragonski pripojio je markizat 19. svibnja 1478. Valuta aragonska valuta minuti e patacchine Vilima III. Narbonskog

Markizat Oristano (kamp. sard. Marchesadu de Aristanis) je povijesna država koja je bila obuhvaćala dio otoka Sardinije.

Nalazilo se u središnjem zapadnom dijelu Sardinije. Najveći teritorij koji je ikad imala bio je 29,54 km², u 15. stoljeću, kad je imala 1736 stanovnika. Trgovala je sa sredozemnim državama i susjednim feudima. Gospodarske resurse davalo je ribogojstvo, uzgoj žitarica te proizvodi pastirske djelatnosti.

Ustroj

Sjedište se nalazilo na otoku Sardiniji u gradu Oristanu. Državom je upravljao markiz. Društveni slojevi bili su plemstvo, kler, srednji sloj, pastiri i seljaci.

Povijest

Uspostavljen je 1410. godine i trajao je do 1478. godine, nakon smrti Marijana V. Arborejskog, drugorođenog sina Eleonore Arborejske, kad je Judikat Arboreja konačno podložen aragonskoj kruni (Vilim III. Narbonski je po pravu mogao pretendirati na mjesto kralja i uzajamno se optuživao s takmacima oko prava) uz iznimku ograničenog teritorija oko gradića Oristana. Novi feud, skupa s grofovijom (konteom) Goceanom kralj Martin I. Aragonski pridao je Leonardu Cubellu od Serra Basa, potomku po izravnoj muškoj crti od arborejskog suca Huga II. (1321. – 1336.). Markezat je bio ovisan o Aragonskom Kraljevstvu.

Često je Judikat Arboreja ratovao sa susjedima nakon aragonskog osvajanja. U jednom je razdoblju nakon velikih pobjeda Judikata Arboreje gotovo cijeli otok bio arborejski, a Kraljevina Sardinija nekoliko puta se svela samo na gradove Cagliari na krajnjem jugu otoka i Alghero na krajnjem sjeverozapadu otoka. Utrnućem Judikata 1448. i padom posljednje dorijske utvrde Castelgenovese (Castelsardo) koji je uskoro promijenio ime u Castelaragonese, skoro je cijeli otok došao pod Kraljevinu Sardiniju.

Politički zemljovid Sardinije 1368. – 1388. i 1395. – 1409. Plavo - Judikat Arboreja Narančasto - Kraljevina Sardinija

Politički zemljovid dijela Sardinije. Markizat Oristano i susjedni feudi.

Politički zemljovid Sardinije u 16. stoljeću, nakon pripajanja Markizata. Oristano je jedan od kraljevskih gradova Kraljevine Sardinije.

Nakon bitke kod Macomera, Ferdinand II. Aragonski pripojio je svojoj državi Markizat Oristano.

Teritoriji

Teritorij markizata tvorio je najplodniji i od strateški najvažniji dio Judikata, to jest od Campidana od Cabrasa, Simaxisa i Milisa, od kuratorija Bonorzulija, od grofovije Grofovija Goceano (Grofovija S Costèra) (sa svojim kaštelom), od utvrđenog grada Oristana (28 tornjeva, troja vrata, 2007 km u krug, sučeva palača zvana "markizova"), od zaljeva, uključujući otočić Malu Entu (Isula de Malu Entu, tal. Mal di Ventre) i Katalončev otok (sard. Su Cadelanu, tal. Scoglio del Catalano), kao i obala od promontorija Sinisa i rta Mannua.

Markizi Orestana i konti Goceana

Markizi Orestana i konti Goceana.

R.b.	Naslov	Ime	Od	Do	Supruga
1.	markiz i konte	Leonard I. Cubello od Serra Basa	1410.	1427.	Kvirika Deyana
2.	markiz i konte	Antun I. Cubello od Serra Basa	1427.	1455.	Eleonora Folch Cardonska
3.	markiz i konte	Spaso I. Cubello od Serra Basa	1455.	1470.	Katarina Centelles od Olive
4.	markiz i konte	Leonard II. Alagon Cubello od Serra Basa	1470.	1478.	Marija Linan od Morilla

Bibliografija

• AA. VV., Giudicato di Arborea e Marchesato di Oristano, S'Alvure, Oristano 2000.
• Giovanni Boassa, Due battaglie che cambiarono il destino della Sardegna, PTM, Mogoro 2012.
• Alberto Boscolo, Leonardo Alagon, <Dizionario Biografico degli Italiani>, vol. I, Treccani, Roma 1960.
• Raimondo Carta Raspi, La Sardegna nell'alto Medioevo, Il Nuraghe, Cagliari 1935.
• Id., Storia della Sardegna, Mursia, Milano 1974.
• Franco Cuccu, La Città dei Giudici, I, pp. 225–241, S'Alvure, Oristano 1996.
• Pietro Carboni, La battaglia di Macomer, La Biblioteca della Nuova Sardegna, Sassari 2013.
• Id., Leonardo Alagon, I-II, La Biblioteca della Nuova Sardegna, Sassari 2013.
• Alessandra Cioppi, Battaglie e protagonisti della Sardegna medievale, AM-D, Cagliari 2008.
• Giovanni Francesco Fara, De Rebus Sardois II, Gallizzi, Sassari 1992.
• Francesco Floris, Feudi e feudatari in Sardegna, pp. 164–167, ed. Della Torre, Cagliari 1996.
• Proto Arca Sardo, De bello et interitu Marchionis Oristanei, CUEC, Cagliari 2003.
• Evandro Putzulu, Cubello Leonardo, <Dizionario Biografico degli Italiani>, vol. 31, Treccani, Roma 1985.
• Carlos Sarthou Carreres, El castillo di Jàtiva y sus històricos prisioneros, E.P.V., Valencia 1951.
• Arnaldo Satta-Branca, La Sardegna attraverso i secoli, Fossataro, Cagliari 1966.
• Mirella Scarpa Senes, La guerra e la disfatta del Marchese di Oristano dal manoscritto di G. Proto Arca, ed. Castello, Cagliari 1997.
• Franciscu Sedda, La vera storia della bandiera dei sardi, Condaghes, Cagliari 2007.
• Giovanni Serra, Villasor, Grafica del Parteolla, Dolianova 1995.
• Pasquale Tola, Dizionario biografico degli uomini illustri di Sardegna, I, pp. 58–68 (Alagon), pp. 255–259 (Cubello), Chirio e Mina, Torino 1837/1838.

Vidi

• Judikat Arboreja
• De Serra Bas
• Arborijska zastava
• Kruna kraljevine (Sardinija) (Corona de Logu)
• Leonardo Alagon
• Alagona
• Cubello