Barut: razlika između inačica
Izbrisani sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka uređivanja |
Nema sažetka uređivanja |
||
Redak 15:
Reakcija: 2KNO3+3C+S=K2S+3CO2+N2.
Taj prah (barut) kad je u zatvorenome prostoru u vakuumu (zbijen ili ne) i kad se do njega izazove zapaljenje, njegova snaga se prenosi na sve strane nekontrolirano, a to nekontrolirano širenje čestica nazivamo [[eksplozija]]. Kontrolirano širenje šestica nazivamo [[ekspanzija]], npr. zapaljenje goriva u klipu motora, zrno u metku ima svoje usmjerenje, putem cijevi gdje vi to želite. Barut izgara naglo razvijajući veliku [[toplina|toplinu]] i stvarajući pretežno plinovite produkte uz neke krute ([[kalijev sulfid]]), koji daju dim. Eksploziju baruta možemo definirati opisom kao da kad dođe do njegovog zapaljenja da eksplozija mora jednostavno negdje izbiti, a ono što puca nije dim, nego plinoviti i vatreni produkti nastali izgaranjem lako zapaljive smjese (npr. bezdimni barut). Ekspandirajući plinovi izazivaju [[eksplozija|eksploziju]].
Kroz '''povijest''' su se mijenjale sastavine (omjeri) baruta i način izrade. Prije, davno, se je barut radio u velikim količinama, jer je bio jedni eksploziv i koristio se je često. Pošto je pravljenje i izrada baruta dosta opasan i rizičan posao, da se smanji mogućnost od zapaljenja (jer je dovoljna i samo jedna mala iskra) zbog manjeg rizika su mnogi dodavali alkohol (vino, aceton) ili neku drugu tekućinu, pa se je sušilo i onda se je dobivao barut visoke kvalitete, jer što je bitno, kalijev nitrat se otopi i spoji sa sumporom, što je dobro, a ugljen se je naknadno dodavao kad se je to dvoje osušilo.
Izmislili su ga Kineski [[alkemija|alkemičari]] u 9. stoljeću. Po tradiciji ugljen je rađen od drveta [[Breza (biljka)|breze]], ali se može koristiti i [[lijeska]], [[bazga]] ili [[bor (biljka)|bor]] (češeri). U osnovi, barut je mješavina kalijevog nitrata, sumpora i ugljena, ali se umjesto njega u mnogim [[pirotehnika|pirotehničkim]] smjesama koristi i [[šećer]]. Kalijev nitrat služi kao [[oksidans]], a sumpor osigurava stabilnu reakciju. Ugljik i kisik stvaraju reakcijom [[ugljični dioksid]] i energiju. NO3, S i C (nitrat (u ovom kontekstu kalijev nitrat-KNO3), sumpor i ugljik (ugljen iz drva, s visokim udjelom ugljika u sebi)) zajedno reagiraju stvarajući [[dušični dioksid|dušični]] i ugljični dioksid, te [[kalijev sulfid]].
Stare poslovice kažu:"gdje ima vatre ima i dima" ili obrnuto "gdje ima dima ima i vatre". Nove narodne poslovice to demantiraju čak i uz dokaze. Brodske dimne signalne naprave (kompozicije, uređaji),
'''Bezdimni barut (trinitroceluloza, nitroceluloza, celulozni nitrat, TNC, malodimni barut, C6H4O6N2)'''-je puščani prah, 3 do 5 puta jači od crnoga baruta. Gori brže i bolje od crnoga baruta, ali je i do danas POTPUNO ISTISNIO DIMNI BARUT. Dobiva se nitriranjem celuloze (starter metak) ili pak drvenog ugljena koji je preteče celuloze (obični bojevni metak). S njom se punu:-torpeda, granate, raketni pogoni, vojne rakete, kao dodatak nitroglicerinu da se dobi smokeless powder ili blasting gelatine, detonirajućim kapislama, itd.. Upotrebljava se još za izbacivanje taneta (zrna) iz čahure (cijelokupnog metka) ili pak iz raznog streljnog ili artiljerijskog oružja, raznog kalibra i tu služi kao potisni eksploziv. Primarni (inicijalni) je eksploziv, neosjetljiv na udarce, ali vrlo osjetljiv na plamen. Pri dodiru s plamenom ne eksplodira nego izgara vrlo brzo (VoD (cca)= 7300 m/s) uz stvaranje fireball efekta. Brizantnost u usporedbi s TNT-om je 0.78. Kod TNC-a najviše se mora paziti da ne dođe u dodir s plamenom ili možda iskrom, osim tog nedostatka, vrlo je stabilna. 1886.g. je postupno nadomjestio u vatrenom oružju svih vrsta. Pri izgaranju razvija samo plinovite produkte. Služi za izbacivanje metka iz vatrenog oružja i artiljerijskoga oruđa.
| |||