Ugljikohidrati: razlika između inačica
Izbrisani sadržaj Dodani sadržaj
m Bot: Migrating 97 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11358 (translate me) |
dodan i popravljen tekst, a fruktoza i glukoza će ići u postojeće svoje tekstove jer su ovdje očito bili "dok se ne napravi novi tekst s novim naslovom za njih" |
||
Redak 1:
[[Datoteka:Zucker.jpg|desno|okvir|250px|Pogled na kristaliće šećera pod povećalom]]
== Fotosinteza ==▼
Složen proces pri kojemu se iz [[ugljik]]ovog dioksida i [[voda|vode]] uz pomoć sunčeve [[svjetlost]]i i [[klorofil]]a iz kloroplasta proizvode [[kisik]] i [[šećer]]. Proces se odvija u zelenom dijelu [[biljke]] (gdje ima klorofila) a sastoji se od niza reakcija koje pospješuju prirodni katalizatori ([[enzimi]]). Produkt fotosinteze je jednostavni ugljikohidrat '''[[glukoza]]''' C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>.▼
Ugljikohidrati uključuju:
jednadžba fotosinteze:▼
- jednostavne šećere ili [[Monosaharidi|monosaharide]] (npr. [[Glukoza|glukozu]] i [[Fruktoza|fruktozu]]),
6CO<sub>2</sub> + 6H<sub>2</sub>O -> C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> + 6O<sub>2</sub>▼
te složene šećere:<br />
- [[Oligosaharidi|oligosaharide]] (ponajprije [[disaharid]]e, npr. [[Saharoza|saharozu]], [[Laktoza|laktozu]]) i
- [[Polisaharidi|polisaharide]] ([[glikogen]], [[škrob]] i [[Celuloza|celulozu]]).
Svi složeni ugljikohidrati građeni su od jednostavnih monosaharidnih jedinica. U prirodi nastaju u biljkama i fotosintetskim mikroorganizmima iz [[Ugljikov dioksid|ugljikova dioksida]] i vode procesom [[Fotosinteza|fotosinteze]]. Ugljikohidrati su najčešće molekule u prirodi. S bjelančevinama, aminokiselinama, lipidima i drugim spojevima izgrađuju složene stjenke bakterijskih stanica.
▲=== Sastav ugljikohidrata ===
▲Građeni su od [[ugljik]]a, [[vodik]]a i [[kisik]]a, a kod većine je omjer vodika i kisika 2 : 1, upravo kao kod vode. Zato su i dobili naziv ugljiko'''hidrati''' kao spojevi ugljika s [[voda|vodom]].
Ugljikohidrati su glavno metabolitičko gorivo u biljaka, životinja i čovjeka. Biljke ih mogu sintetizirati, a životinje i čovjek ih moraju unijeti hranom. Zbog toga su ugljikohidrati bitan dio ljudske prehrane.<br />
Najrasprostranjeniji u [[priroda|prirodi]] su jednostavni šećeri [[glukoza]] i [[fruktoza]]▼
Polimerni se ugljikohidrati (škrob, glikogen) prije daljnje metabolitičke razgradnje procesom glikolize moraju enzimski depolimerizirati u glukozu.
Njihova je uporaba vezana uz razvoj civilizacije (drvene kuće, brodovi, namještaj, papir, ogrijev, i dr.). I danas su nezamjenljiv izvor materijala u prehrambenoj, farmaceutskoj i drvnoj industriji. Važna su osnovna sirovina u proizvodnji papira, pamučnih vlakana, umjetne svile, alkohola, filmova i dr..
Celuloza, lignin i drugi ugljikohidrati izgrađuju nosive stjenke stanice i drvenasto tkivo biljaka.
== Monosaharidi (glukoza i fruktoza)==
▲Najrasprostranjeniji ugljikohidrati u [[priroda|prirodi]] su jednostavni šećeri [[glukoza]] i [[fruktoza]]. Slatkog su okusa, topljivi u vodi, ali se otapanjem u vodi ne mogu rastaviti.
Glukoza i fruktoza imaju istu kemijsku formulu '''C<sub>6</sub>-H<sub>12</sub>-O<sub>6</sub>''' ali se razlikuju po strukturi koja im daje i različita svojstva.▼
▲Glukoza i fruktoza imaju istu kemijsku formulu '''C<sub>6</sub>-H<sub>12</sub>-O<sub>6</sub>''', ali se razlikuju po strukturi koja im daje i različita svojstva.
▲== Fotosinteza ==
{{Glavni|Fotosinteza}}
▲
U prirodi nastaju u biljkama i fotosintetskim mikroorganizmima iz ugljikova dioksida i vode procesom fotosinteze. Izravni je proizvod fotosinteze je je jednostavni ugljikohidrat, monosaharid [[glukoza]] (C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>), koja se dalje prevodi u druge šećere ili se polimerizira.
▲jednadžba fotosinteze:
▲6CO<sub>2</sub> + 6H<sub>2</sub>O -> C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> + 6O<sub>2</sub>
<!-- interwiki -->
[[en:Carbohydrate]]
▲[[Kategorija: Ugljikohidrati| ]]
| |||