Ribonukleinska kiselina: razlika između inačica

'''Ribonukleinska kiselina''' (skraćeno '''RNK'''; [[engleski jezik|eng.]] ''Ribonucleic acid'', '''RNA''') je biološki važan tip molekula koji se sastoji od dugih kovalentno vezanih jedinica nukleotida. Svaki nukleotid se sastoji od [[dušična baza|dušične baze]], šećera riboze ([[pentoza|pentoze]]) i [[Fosfati|fosfatne skupine]]. RNA je veoma slična DNA, ali se od nje razlikuje u nekoliko važnih strukturnih detalja. RNA u stanicama se sastoji iz jedne zavojnice dok je kod [[Deoksiribonukleinska kiselina|DNA]] dvostruka zavojnica, dok RNA nukleotide čine riboza i uracil za razliku od DNA koja se sastoji od deoksiriboze i timina.▼

RNA nastaje transkripcijom DNA pomoću enzima koji se nazivaju RNA polimeraze, a dalje se procesira preko drugih enzima. Uloga RNA u sintezi bjelančevina je nezamjenjiva. U tom procesu, vrsta RNA koja se naziva [[Transferna RNK|transportna RNA]] (tRNA) prenosi informacije sadržane u vidu aminokiselina sa DNA na strukture koje se nazivaju [[ribosomi]]. Ovi ribosomi su načinjeni iz bjelančevina i ribosomske RNA, koji zajedno formiraju molekularnu mašinu za čitanje prijenosne RNA i prevodi informacije koje ona prenosi u bjelančevine. Postoji mnogo vrsta RNA sa različitim ulogama: od određenih reguliranja kako je pojedini [[gen]] izražen do sačinjavanja [[genom]]a većine [[Virusi|virusa]].▼

==Struktura==▼

Sinteza RNA se obično katalizira djelovanje [[Enzim|enzima]] - RNA polimeraze - koristeći DNA kao kalup, što je proces poznat kao [[transkripcija]]. Pokretanje trankripcije uređuje vezivanje enzima na sekvencu promotera u DNA (obično se nalazi iznad gena u zavojnici). Dvostruka zavojnica DNA se odmotava djelovanjem enzima [[helikaza|helikaze]]. Enzim zatim napreduje u pravcu kalupa u smijeru od 3' prema 5' vezi, sintetizirajući komplementarnu RNK molekulu sa izduženjem u smijeru od 5' prema 3' vezi. DNK sekvenca također određuje kada će se desiti prekid sinteze RNK. Molekule RNK se često mogu izmijeniti nakon transkripcije djelovanjem enzima.▼

Postoji i veliki broj RNA polimeraza koje zavise od RNA i koje koriste RNA kao svoj kalup za sintezu novih lanaca RNA. Na primjer, veliki broj RNA virusa (kao što je [[Polio|poliovirus]]) koriste ovaj tip enzima za repliciranje svog genetskog materijala.▼

==Vrste RNA==▼

# prijenosna ili transportna RNA (tRNA) ([[Engleski jezik|eng.]] ''transfer'' - prijenos) - koja kroz citoplazmu prenosi odgovarajuću [[Aminokiselina|aminokiselinu]] do glasničke RNA na ribosomu.▼

# ribosomska RNA (rRNA) koja zajedno s [[proteini]]ma izgrađuje [[Ribosomi|ribosome]].▼

# glasnička RNA (mRNA) ([[Engleski jezik|eng.]] ''messenger'' - glasnik) koja iz jezgre izlazi u [[Citoplazma|citoplazmu]] na ribosome s uputom za sintezu proteina.▼

Osim staničnih ribonukleinskih kiselina postoje i virusni RNA koji služe virusima za [[razmnožavanje]] unutar živog domačina.▼

RNA nemora biti dio stanice ili viruse nego se može pronači i kao satelitna RNA koja uzrokuje bolesti u biljaka, ali za razmnožavanje je potreban virus pomagač koji će razmnožiti satelitnu RNA. Zanimljivo je to što satelitna RNA ne sadrži niti jedan gen tako da nema unutu za sintezu bjelančevina.▼

Još jedna gola RNA je i viroid. To je prstenasta [[molekula]] RNA koja uzrokuje bolesti u biljaka. Prenosi se s [[biljke]] na biljku dodirom.▼