Gernikako Arbola

Gernikako Arbola ("stablo Gernika" na baskijskom) je hrast u Guernici, Biskaja, koji simbolizira tradicionalne slobode stanovnika Biskaje, a katkad samim time i za baskijski narod u cjelini. Gospodari Biskaje (uključujući kraljeve Kastilje i karlističke pretendente na prijestolje) kod stabla su prisezali da će poštovati Biskajske slobode, što danas čine moderni Lehendakari (predsjednici) Baskije.

Stablo

uredi
 
sadašnje stablo
 
ograđni panj starog stabla

U srednjem vijeku, predstavnici sela Biskaje su održavali skupove pod lokalnim velikim stablima. Kako je vrijeme prolazilo, uloga zasebnih skupštine je prevladana skupštinom Guernici godine 1512, a njegov hrast je stekao simboličko značenje, dok su se stvarne skupštine održavale u namjenski izgrađenoj pustinjačkoj kući (trenutna zgrada potječe je iz 1833).

Primjerci stabala čine „dinastiju“:

  • izvorno stablo posađeno u 14. Stoljeću koje je trajalo 450 godina
  • Staro stablo (1742. – 1892.), ponovno zasađeno 1811. Panj od njega se čuva u ograđenom vrtu
  • treće stablo (1858. – 2004.), ponovno posađeno godine 1860., preživjelo bombardiranje Guernice godine 1937, ali je morao biti zamijenjeno zbog gljivica. Vrtlari iz biskajske vlade imaju nekoliko pričuvnih stabala izraslih iz žirova istog stabla.
  • trenutno stablo (iz 1986.) je presađeno na mjesto svog oca 25. veljače 2005.

Značaj stabla ilustrira događaj koji se dogodio nedugo nakon bombardiranja Guernice. Kada su Francovi vojnici zauzeli grad, Tercio od Begoñe, formiran od karlističkih dobrovoljaca iz Biskaje, postavili su oružanu stražu oko stabla kako bi ga zaštitili od Falangista, koji su htjele uništiti ovaj simbol baskijskog nacionalizma.[1]

Hrast je prikazan na heraldičkim obilježjima Biskaje i mnogih gradova Biskaje. Logo u obliku hrastovog čista se koristi od strane lokalne vlasti Biskaje. Logo baskijske nacionalističke stranke Eusko Alkartasuna također ima motiv hrasta kao i nacionalistička organizacija mladih Jarrai i baskijsko sveučilište. (Euskal Herriko Unibertsitatea )

Baskijska vlasti predstavljaju potomke stabla kao simbol prijateljstva skupoinama baskijske dijaspore i povezanih gradovima.

Himna

uredi

Gernikako arbola je također naslov pjesme (u bertso obliku) predstavljene u Madridu (1853.) i kod svetišta oba Sveta Antuna u Urkioli (1854.) od strane baskijskog barda Iparraguirrea, u kojoj se slavi stablo i baskijska slobodu. Pjesma je neslužbena himna Baska, pored službene Eusko Abendaren Ereserkia, službene himne baskijske autonomne zajednice. Ta je pjesma izabrana za svečani kraj demonstracija održanih u Pamploni 1893., i pjevana od strane gomile, nakon raširenog ogorčenja izazvanog od španjolske vlade povredom fiskalnih uvjeta vezanih za Navaru-prosvjedima poznatim kao Gamazada. Ona je nazivana „Marseljezom Baska".

Stablo je također nadahnulo prolaz La prudencia en la mujer[2] španjolskog dramatičara Moline i sonet Williama Wordswortha.[3]

Tekst himne

uredi
izvorni gipuzkoanski tekst[4] tekst na Standardnom baskijskom English
Guernicaco arbola
Da bedeincatuba
Euscaldunen artean
Guztiz maitatuba:
Eman ta zabaltzazu
Munduban frutuba,
Adoratzen zaitugu
Arbola santuba.
Gernikako arbola
Da bedeinkatua
Euskaldunen artean
Guztiz maitatua:
Eman ta zabal zazu
Munduan frutua,
Adoratzen zaitugu
Arbola santua.
The Tree of Guernica
is blessed
among the Basques;
absolutely loved.
Give and deliver
the fruit unto the world.
We adore you,
holy tree.
Milla urte inguruda
Esaten dutela
Jaincoac jarrizubela
Guernicaco arbola:
Saude bada zutican
Orain da dembora,
Eroritzen bacera
Arras galduguera.
Mila urte inguru da
Esaten dutela
Jainkoak jarri zuela
Gernikako arbola:
Zaude bada zutikan
Orain da denbora,
Eroritzen bazera
Erraz galdu gera.
About one thousand years,
they say,
since God planted it,
the Guernica tree:
Stand, so,
now is the time
If you fall
we will perish easily.
Etzera erorico
Arbola maitea,
Baldin portatzen bada
Vizcaico juntia:
Lauroc artuco degu
Surequin partia
Paquian bici dedin
Euscaldun gendia.
Ez zara eroriko
Arbola maitea,
Baldin portatzen bada
Bizkaiko juntua:
Laurok hartuko dugu
Zurekin partea
Bakean bizi dedin
Euskaldun jentea.
You will not fall,
dear tree,
if the Biscay assembly
behaves:
We four will take
your party
so that the Basque people
live in peace.
Betico bicidedin
Jaunari escatzeco
Jarri gaitecen danoc
Laster belaunico:
Eta biotzetican
Escatu esquero
Arbola bicico da
Orain eta guero.
Betiko bizi dedin
Jaunari eskatzeko
Jarri gaitezen denok
Laster belauniko:
Eta bihotzetikan
Eskatu ez gero
Arbola biziko da
Orain eta gero.
So that it lives forever,
to ask the Lord,
let us all
kneel down quickly:
and from the heart,
by asking,
the tree will live
now and forever.
Arbola botatzia
Dutela pentzatu
Euscal erri guztiyan
Denac badakigu:
Ea bada gendia
Dembora orain degu,
Erori gabetanic
Iruqui biagu.
Arbola botatzea
Dutela pentsatu
Euskal Herri guztian
Denak badakigu:
Ea bada jentea
Denbora orain dugu,
Erori gabedanik
Iruki biagu.
That they have thought
to fell the tree
in the Basque Country
we all know.
So, people,
now is the time!
We have to hold it up
and not let it fall.
Beti egongocera
Uda berricua,
Lore ainciñetaco
Mancha gabecoa:
Erruquisaitez bada
Biotz gurecoa,
Dembora galdu gabe
Emanic frutuba.
Beti egongo zara
Udaberrikoa,
Lore aintzinetako
Mantxa gabekoa:
Erruki zaitez bada
Bihotz gurekoa,
Denbora galdu gabe
Emanik frutua.
You will always be
of spring,
without the stain
of the flowers of old.
Have mercy,
you of our heart,
losing no time,
give fruit.
Arbolac erantzun du
Contuz bicitzeko,
Eta biotzetican
Jaunari escatzeco:
Guerraric nai ez degu
Paquea betico,
Gure legue zuzenac
Emen maitatzeco.
Arbolak erantzun du
Kontuz bizitzeko,
Eta bihotzetikan
Jaunari eskatzeko:
Gerrarik nahi ez dugu
Bakea betiko,
Gure lege zuzenak
Emen maitatzeko.
The tree answered
that we should live carefully
and in our hearts
ask the Lord:
We do not want wars
[but] peace forever,
to love here
our fair laws.
Erregutu diogun
Jaungoico jaunari
Paquea emateco
Orain eta beti:
Bay eta indarrare
Cedorren lurrari
Eta bendiciyoa
Euscal erriyari.
Erregutu diogun
Jaungoiko jaunari
Bakea emateko
Orain eta beti:
Bai eta indarra ere
Zetorren lurrari
Eta benedizioa
Euskal Herriari.
We ask
of the Lord God
that he gives us peace,
now and forever:
and strength as well
to His land
and the blessing
for the Basque land.
Orain cantaditzagun
Laubat bertzo berri
Gure provinciaren
Alabantzagarri:
Alabac esaten du
Su garrez beteric
Nere biotzecua
Eutzico diat nic.
Orain kanta ditzagun
Laubat bertso berri
Gure probintziaren
Alabantzagarri:
Arabak esaten du
Sukarriz beterik
Nere bihotzekoa
Eutsiko diat nik.
Now let us sing
four new verses
in praise
of our province:
Alava says
full of fever
the one of my heart
I will keep.
Guipúzcoa urrena
Arras sentituric
Asi da deadarrez
Ama Guernicari:
Erori etzeitzen
Arrimatu neri
Zure cendogarriya
Emen nacazu ni.
Gipuzkoa hurrena
Arras sentiturik
Hasi da deiadarrez
Ama Gernikari:
Erori etzeitzen
Arrimatu niri
Zure zendogarria
Hemen nazazu ni.
Gipuzkoa next,
very moved,
has started with the call
to mother Guernica:
Do not fall:
come near me!
Your strengthener
you have in me!
Ostoa verdia eta
Zañac ere fresco,
Nere seme maiteac
Ez naiz erorico:
Beartzen banaiz ere
Egon beti pronto
Nigandican etzayac
Itzurerazoco.
Hostoa berdea eta
Zainak ere fresko,
Nere seme maiteak
Ez naiz eroriko:
Behartzen banaiz ere
Egon beti pronto
Nigandikan etsaiak
Itzularaziko.
The green leaf and
the fresh veins,
my dear sons,
I will not let fall:
If I need it too
be always ready
the enemies around me
to force into retreat.
Guztiz maitagarria
Eta oestarguiña
Beguiratu gaitzasu
Ceruco erreguiña
Guerraric gabetanic
Bici albaguiña.
Oraindaño izandegu
Guretzaco diña."
Guztiz maitagarria
Eta ostargina
Begiratu gaitzazu
Zeruko erregina
Gerrarik gabedanik
Bizi ahal bagina.
Oraindaño izan dugu
Guretzako diña."
Always lovable
and sky light,
look at us,
Queen of Heaven
without war
so that we can.
She has been until now
good to us.

Izvori

uredi
  1. Arhivirana kopija. Inačica izvorne stranice arhivirana 2. rujna 2006. Pristupljeno 3. lipnja 2014. journal zahtijeva |journal= (pomoć)CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
  2. Arhivirana kopija. Inačica izvorne stranice arhivirana 23. lipnja 2008. Pristupljeno 2. lipnja 2014. journal zahtijeva |journal= (pomoć)CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
  3. Arhivirana kopija. Inačica izvorne stranice arhivirana 17. studenoga 2016. Pristupljeno 2. lipnja 2014.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
  4. Guernicaco Arbola, by Jose Maria Iparragirre, Colección de aires vascongados, Ed. Sendoa, Donostia, 1981.