Glavna sudetska staza

Glavna sudetska staza Mieczysława Orłowicza (polj. Główny Szlak Sudecki imienia Mieczysława Orłowicza, "GSS") je pješački planinarski put markiran crvenom bojom prolazeći iz Świeradowa-Zdroju u Prudnik kroz najzanimljivije dijelove Sudeta.

Markacija staze

Povijest

Ideja staze pokazala se na sastanku Sudetske komisije poljskog tatranskoga društva koji se održao 24. listopada 1947. Godinu dana kasnije počeli su radovi na markaciji staze. Prilikom 100-godišnjice turizma u Poljskoj 1973., Komisija za planinarstvo Glavne uprave PTTK-a nazvala je Glavnu sudetsku stazu po Mieczysławu Orłowiczu kao priznanje za njegov doprinos za turizam i znanje o zemlji. 

Ruta

Glavna sudetska staza na karti planina

Tijekom godina ruta staze se mijenjala. Trenutno počinje u Świeradowu-Zdroju, prolazi kroz Izerske planine (Wysoka Kopa, 1126 m; Wysoki Kamień, 1058 m) u Szklarsku Porębu, zatim kroz Krkonoše (Vodopad Kamieńczyka, Wielki Szyszak – 1509 m, Prijevoj pod Śnieżkom – 1389 m) u Karpacz; sljedeće etape su planine Rudawy Janowickie (Skalnik, 945 m) ka Krzeszowu, Kamene i Crne planine k Jedlini-Zdroju, Sovlje planine (Wielka Sowa, 1015 m), Srebrni prijevoj odvajajući ih od Bardzkih planina. Dalje, kroz Wambierzyce, staza vodi u Stone planine te u sudetska odmarališta: Kudowa-Zdrój, Duszniki-Zdrój; dalje: Orlickie i Bystrzyckie planine, vodopad Wilczki, Masiv Śnieżnika, planine Krowiarki, Lądek-Zdrój, Zlatne planine u Paczków (gdje je godinama završavao na željezničkoj stanici) i dalje kroz Kałków, Głuchołazy, Opavske planine u Prudnik. 

Staza mimoilazi neke važne sudetske tačke, uključujući vrhove: Śnieżka i Śnieżnik.

Dužina staze je oko 440 km a vrijeme prijelaza – 104 sati.

• Gore navedene nazive su prijevod iz poljskog jezika. Dolje su originalne versije nekih od njih:

Izerske planine – polj. Góry Izerskie, češ. Jizerské hory, Krkonoše – polj. Karkonosze, češ. Krkonoše, Prijevoj pod Śnieżkom – Przełęcz pod Śnieżką, Kamene planine – polj. Góry Kamienne, češ. Meziměstská vrchovina, Crne planine – Góry Czarne, Sovlje planine – Góry Sowie, Srebrni prijevoj – Przełęcz Srebrna, Bardzke planine – Góry Bardzkie, Stone planine – polj. Góry Stołowe, češ. Stolové hory, Orlickie planine – polj. Góry Orlickie, češ. Orlické hory, Bystrzyckie planine – polj. Góry Bystrzyckie, češ. Bystřické hory, Masiv Śnieżnika – polj. Masyw Śnieżnika, češ. Králický Sněžník, Zlatne planine – polj. Góry Złote, češ. Rychlebské hory, Opavske planine – polj. Góry Opawskie, češ. Zlatohorská vrchovina

Planinarstvo

Staza je dostupna tijekom cijele godine, iako neki od njegovih dijelova mogu biti zatvoreni zimi, zbog mogućnosti lavina (Krkonoše) i opasnih močvara (Stone planine). Ima mnogo planinarskih kuća, kojima upravlja PTTK (Poljsko turističko društvo). Poljske planinarske kuće su obavezne nastanitisvatkoga tko nije u stanju pronaći drugo mjesto prije zalaska sunca ili u hitnim slučajevima, iako u primitivnim uvjetima.

Galerija

• 
  Markacija staze na vrhu Słoneczniku (1420 m)
• 
  Sněžka (1602 m) – najviši vrh oko staze
• 
  Samotnia – planinarska kuća u Krkonošama
• 
  Zlatne planine u istočnom dijelu staze

Planinarski domovi

• Planinarski dom PTTK na Stogu Izerskom (Schronisko PTTK Na Stogu Izerskim)
• Planinarski dom Visoki Kamen (Schronisko Wysoki Kamień)
• Planinarski dom "Kamieńczyk" (Schronisko „Kamieńczyk”)
• Planinarski dom PTTK na Hali Szrenickoj (Schronisko PTTK Na Hali Szrenickiej)
• Planinarski dom Szrenica (Schronisko Szrenica)
• Planinarski dom PTTK "Pod Łabskom vrhom" (Schronisko PTTK „Pod Łabskim Szczytem”)
• Planinarski dom PTTK "Preporod" (Schronisko PTTK „Odrodzenie”)
• Planinarski dom "Šleski dom" (Schronisko „Dom Śląski”)
• Planinarski dom PTTK "Samotnia" (Schronisko PTTK „Samotnia”)
• Planinarski dom PTTK "Strzecha Akademicka" (Schronisko PTTK „Strzecha Akademicka”)
• Planinarski dom PTTK "Nad Łomniczkom" (Schronisko PTTK „Nad Łomniczką”)
• Planinarski dom PTTK "Andzrzejówka" (Schronisko PTTK „Andrzejówka”)
• Planinarski dom PTTK "Zygmntówka" (Schronisko PTTK „Zygmuntówka”)
• Planinarski dom "Orao" (Schronisko „Orzeł”)
• Planinarski dom "Sova" (Schronisko „Sowa”)
• Planinarski dom PTTK "Pastirica" (Schronisko PTTK „Pasterka”)
• Planinarski dom PTTK "Na Szczeliniecu" (Schronisko PTTK „Na Szczelińcu”)
• Planinarski dom PTTK "Pod Muflonom" (Schronisko PTTK „Pod Muflonem”)
• Planinarski dom PTTK "Orlica" (Schronisko PTTK „Orlica”)
• Planinarski dom PTTK "Jagodna" (Schronisko PTTK „Jagodna”)
• Planinarski dom "Na Iglicznoj" (Schronisko „Na Iglicznej”)
• Planinarski dom PTTK "Na Śnieżniku" (Schronisko PTTK „Na Śnieżniku”)
• Planinarski dom PTTK "Pod Kopom Biskupiom" (Schronisko PTTK „Pod Kopą Biskupią”)

Vidi još

• Glavna beskidska staza Kazimierza Sosnowskog.

Vanjske poveznice

• Točna trasa staze
• Štafeta Glavnom sudetskom stazom – KTE Tramp, 18-24.04.2004
• Točan opis staze na sajtu Piotra Aftarczuka
• Glavna sudetska staza završava u Prudniku - Andrzej Dereń; (u:) Tygodnik Prudnicki, 13.07.2011^{[neaktivna poveznica]}

Bibliografija

• Z. Garbaczewski: Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza, Varšava 1985
• R. Szewczyk: Szlakiem sudeckim, Varšava 2010