Esselen Indijanci: razlika između inačica
Izbrisani sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka uređivanja |
Nema sažetka uređivanja |
||
Redak 9:
Esseleni su bili polu-sjedilačko pleme lovaca i sakupljača. Pod misije došli su već 1770. i to San Carlos Borromeo i Nuestra Señora de la Soledad. [[1802]]. pogađaju ih epidemije [[difterija|difterije]] i pneumonija, a zatim boginje 1806. -Prema NAHDB-kalkulaciji [[1800]]. ih je preostalo 500. Posljednmji čistokrvni pripadnik zapisan je [[1828]]. (prema Hesteru).
Pleme danas više nema čistokrvnih članova jer su se miješali sa Ohlone Indijancima ([[Amah-Mutsun]] i [[Muwekma Ohlone]]). Današnji ostaci su nastavili živjeti na bivšem plemenskom području. Dio ih živi pod imenom Esselen Tribe of Monterey Council čije je plemensko rukovodstvo u gradu [[San Mateo]]. Drugo pleme [[Ohlone/Costanoan - Esselen Nation]] miješano je sa Ohlone ([[Costanoan]]) Indijancima, središte im je u [[Palo Alto|Palo Altu]]. -Svih skupa [[1900]]. Esseleni broje 50 duša, isti broj je procjenjen (NAHDB) i [[2000]].
maleni rječnik
aha'ya ...otac
ahur ...zub
alaki ...tama
amano ...četiri
amheni ...ogrlica
ampa ...jesti
ami'chanax ...biljka, trava
ami'sax ...jelen
analexapa ...pametan
analaisax, analai ...žaba
anamupa ....početi
aniwis ...neprijatelj
anemu ...ispred
anhilapa ...biti nesretan, tužan
ankolo ...mrziti
apskula! ...vidi!
asanax ...voda
asatsa ...dan
ashi ...sunce
ashiski ...žut
ashitupxu ...zapad
ashiyaxa ...istok
asumpapis ...avion
awa ....lice
ayola ...brdo
chaha ...dim
chahapa ...dimiti
chap-his ...ptica
che'e ...majka
chemepsha ...kit /zool./
chichu ...vidra
efexe, efexis ...osoba
ehepas ...pokrivač
ene ...ja
etse ...piti
exehawiki ...muž
exenoch ...čovjek
exepana ...dječak; sin
exesax ...djed
naka ...dlaka /na tijelu/
halas ...ispod
hamakshu ...hrana
ha'as ...hrast
hawi ...biti oženjen
hawiki ...oženjena osoba
he'ex ...vjeverica
heleski ...bijel
hikpa ...vidjeti
hilapa ..biti drago
hochis ...nos
hoske ...nozdrile
hummux ...vuk
i'apa ...baka
ichi ...sestra
ike ...da
imila ...more; ocean
imilano ...zaljev
imita ...nebo
imitaski ...plav
imusa ...rupa
ipimi ...korijen
ipisiksha ...zmija
isanax ...vrata
ishi ...usta
ishka ...gavran
ishtolo ...spavati pokraj vatre
iti'anax ...trbuh
itimpa ...stajati
iwa'aha ...prozor
iwano ...kuća
iwis ...prijatelj
ixai ...bor
iya ...kost
iyampas ...sjeme
-k .../sufiks/, John exenoch-k (John je čovjek)
ka'a ...duhan
kakarush ...vrana
kalul ...riba
kapana ...trska; 'tule', vrsta trske
kashiak ? ... zašto ?
katusnax ...usnice
kawai ...konj
kawo ...penis
kele ...stopalo
kes ...ili
kiakit ...što
kilinai ...losos
kinia ...tko
klachi ...'abalone'-škojka
kolo ...voliti /to love/
koloicha ...tuna (ihtiol.)
koltala ...medvjed
konumis ? ...koliko ?
koso ...sjedni
koxno ...jug
kumal ...nož
kumalyes ...vršak strijele
kushe ...'mano', mlinski kamen. Mano i metate su kamen i udubljeno postolje u kojemu Indijanci udaranjem usitnjavaju kukuruz, razno sjemenje. kod Esselena na ovaj način mljeo se žir. Bio je njihova glavna 'žitarica' od kojega su namakanjem u vodi i sušenjem dobivali brašno od kojega su proizvodili pogačice. Isto su radili Indijanci Chimariko, Takelma, Pomo, Achomawi i cijeli niz kalifornijskih plemena.
kxamakx-elenai ...četrnaest
kxamakx-tomoila ...četrdeset
kxamakxus ...četiri
kxamakxus-walanai ...devet
kxatasax ...glava
kxulak-elenai ..dvanaest
kxulak-walanai ...sedam
kxulef ...tri
kxulep-walanai ...osam
lach ...oni
lai ...ovdje
lakai ...i
lalihesi ...starac
lawa'ef ...jučer
lawis ...drvo (deblo)
lech ...mi
lechi ...nas
lelima ...ples; koltala lelima esselen (esselen bear dance), Medvjeđi ples (Esselen Indijanaca)
lepa ...zvan, imenovan
lex ...naš
lotos ...strijela; metak
luchmatsa ...pakao, podzemni svijet
lushumpa ...paliti vatru
machi ? ...tko zna ?
machkas ...kojot
mahiwa ...orao
makel ...štakor
makhalana ..sol
mantaki ...nikada
map ...ime
mashapa ...danas
masianax ...duša
matsa ...zemlja; tlo; pod
matsexo ...snijeg
mawipa ...pjevati
maxana ...krv
maxanaski ...crven
mech ...oblak, oblaci
mekelepsha ...salamander
mepxel ...tijelo
metxi ...djed
micha ...ti
miskia ...možda
mis'utu ...led
mohoki ...mrtav
name ...ti /u singularu/
namoespis ...šaman
neni ...ići
nish ...moj
otsoipsha ...mrav
pakunax ...luk (za strijele)
patama ...poglavica
pek ...jedan
pek-walanai ...šest
pek-walanai-tomoila ...šezdeset
pekmakx-tomoila ...pedeset
peshish ...šesnaest
pokanisi ...ležati, ići u krevet.
poko ...spavati
polohikpa ...sanjati
polokoni ...skakavac
polomo ...planina
powapisi ...vjetar
salewa ...dobro
sanax ...rijeka
shashlana ...rakun
shefe ...kamen, stijena
shuknash ...lula
shuknaspa ...pušiti /duhan/.
shushu, shanasho, hushumas ...pas
shushu'ipsha ...morska vidra
sutuno ...sjever
tahawiki ...supruga
takampa ...loviti
takampis ...lovac
tanoch ...žena
tapana ...djevojka
tomanis ...noć
tomanis'ashi ...mjesec ('nočno sunce')
tomoila ...deset
toxesa ..dati
tsekes ...koža
tsetselkamati ...zvečarka
tsumir ...čempres
tumas-achpa ...vrag
ulax ...dva
u'iyan ...starica
''Vanjske poveznice''
| |||