|
== Arhitektura ==
Hram se nalazi na kraju beogradske linije [[Kalemegdan]] - [[Trg republikeRepublike]] - [[Terazije]] - [[Beograđanka - hram svetog Save]]. Izgrađen je u [[Srbi|srpsko]] -vizantijskom [[Bizant|bizantskom]] stilu, sa četiri zvonika[[zvonik]]a visoka 44 mmetra. Visina vrha kupole iznosi 70 m, dok je glavni pozlaćenizlatni krst[[križ]] visok još 12 mmetara, što vrhu hrama daje ukupnu visinuvisini od 82 m, a nadmorsku visinu od 134 m (64 m iznad nivoa rekerijeke [[Sava|Save]]). Zbog toga je ova crkva zauzima istaknuto mesto na beogradskom horizontu i vidljiva je sa svih prilaza gradu.
Hram zauzima površinu od 3.500 kvadratnihčetvornih metara u prizemlju, uz dodatnih 1.500 m²metara na tri [[galerija|galerije]] na prvom nivou. Postoji još i galerija od 120 m² na drugom nivou, na komekojem se nalazi i spoljašnjivanjski vidikovac koji se prostire oko celecijele [[kupola|kupole. Hram se u pravcu istok-zapad proteže 91 m, a u pravcu sever-jug 81 m. Kupole su ukrašene sa osamnaest pozlaćenih krstova u tri veličine, dok se u zvonicima nalazi 49 zvona iz austrijske zvonolivnice Grassmayr]].
Hram je širok 91 m u smjeru istok - zapad i 81 m u smjeru sjever - jug. Kupole imaju 18 pozlaćenih križeva u tri veličine. Zvonici posjeduju 49 zvona.
Crkva može da primi 10.000 vernika, a na zapadnu horsku galeriju može da stane 800 horista. Ispod poda hrama je izgrađena riznica i kripta svetog Save, kao i grobna crkva svetog kneza Lazara, ukupne površine oko 1.800 m².
U hram može stati 10 000 vjernika, a u zapadnu zborsku galeriju 800 pjevača.
Hram je obložen belim mermerom i granitom, u čemu je sudelovao i slovenački Marmor Hotavlje. Živopisanje, koje tek prestoji, biće urađeno u tehnici mozaika. Predviđeno je da se u glavnoj kupoli nalazi ogroman mozaik Hrista Pantokratora.
Ispod je riznica i [[kripta]] svetog Save i grobna crkva [[Lazar Hrebeljanović|svetog kneza Lazara]]. To iznosi 1.800 četvornih metara.
Izgradnja hrama je tekla veoma sporo do 2002. godine. Hram je još uvek u izgradnji, koja se finansira dobrotvornim prilozima, i plaćanjem doplatnih poštanskih markica, koje su prilikom slanja pošiljki obavezni da plate svi građani Srbije bez obzira na veroispovest, a u skladu sa uredbom Vlade Srbije.[1][2][3][4]
Hram je obložen bijelim [[mramor]]om i [[granit]]om. Predstoji živopisanje, a u glavnoj kupoli ogroman [[mozaik]] ''Krista Pantokratora''.
Godine 1895, tri stotine godina nakon spaljivanja moštiju svetog Save, u Beogradu je osnovano Društvo za podizanje hrama svetog Save na Vračaru, čiji je cilj bio da se na mestu spaljivanja moštiju podigne hram. Omanja crkva koja je podignuta na mestu budućeg hrama je kasnije pomerena da bi izgradnja hrama mogla da otpočne. 1905. godine se raspisuje javni konkurs za izradu projekta; svih pet prispelih radova je odbačeno kao nedovoljno dobro.
Izgradnja je tekla vrlo sporo.
Godine [[1895]]., 300 godina nakon spaljivanja kostiju svetog Save, osniva se ''Društvo za podizanje hrama svetog Save na Vračaru''. Tada je tu bila omanja crkva.
[[1905]]. objavljen je javni natječaj. Svih pet radova odbijeni su kao nedovoljno dobro.
Spomenik svetom Savi u dvorištu hrama
Izbijanje Prvog balkanskog rata 1912. godine, kao i Drugi balkanski i Prvi svetski rat koji su sledili, zaustavili su sve aktivnosti na izgradnji hrama. Nakon rata, 1919. godine, Društvo je ponovo ustanovljeno. Nov konkurs je raspisan 1926; ovog puta su stigla 22 projekta. Premda prva i treća nagrada nisu dodeljene, arhitektonsko rešenje arhitekte Bogdana Nestorovića, koje je osvojilo drugu nagradu, proglašeno je za najuspešnije. Odbor za izgradnju hrama je 1930. poverio izradu projekta arhitekti Nestoroviću, kao i arhitekti Aleksandru Deroku, uz saradnju inženjera Vojislava Zađine.
Četrdeset godina nakon početne zamisli, i 340 godina nakon spaljivanja moštiju svetog Save, izgradnja hrama je konačno započela 15. septembra 1935. godine, kada je patrijarh Varnava izvršio osvećenje temelja. Kada su radovi poodmakli, patrijarh Gavrilo je 10. maja 1939. godine svečano osvetio temelje, i u oltaru, uz kamen temeljac, položio povelju. Dalja izgradnja bila je prekinuta napadom Nemačke na Jugoslaviju, 6. aprila 1941. Od početka građevinskih radova do nemačke okupacije, izgrađeni su temelji hrama i podignuti su zidovi visine 7 i 11 m.
Nemačka okupaciona vojska je koristila prostor unutar nedovršenog hrama kao parkiralište, a 1944. su ga za istu svrhu koristili partizani i Crvena armija. Kasnije su razna preduzeća koristila prostor kao magacin. Društvo za izgradnju hrama je prestalo da postoji.
Gradnju su potpuno zaustavili [[Prvi balkanski rat]], pa [[Drugi balkanski rat|Drugi balkanski]], pa [[Prvi svjetski rat|Prvi svjetski]].
Patrijarh German dolazi na čelo Srpske pravoslavne crkve 1958. godine i obnavlja ideju o podizanju hrama. Nakon 88 ponovljenih molbi - i isto toliko odbijanja - dozvola za nastavak gradnje je dobijena u leto 1984. i od republičke i od gradske vlasti. Profesor Branko Pešić, koji je imenovan za novog arhitektu hrama, prepravio je prvobitni projekat da bi se bolje iskoristili novi materijali i građevinske tehnike.
[[1919]]. ponovno je osnovano društvo. Godine [[1926]]. objavljena su 22 projekta, a pobijedio je onaj [[Bogdan Nestorović|Bogdana Nestorovića]]. [[1930]]. on je proglašen za arhitekta hrama, uz pomoć [[Aleksandar Derok|Aleksandra Deroka]] i inženjera [[Vojislav Zađina|Vojislava Zađine]].
40 godina nakon zamisli, 340 nakon spaljivanja - [[15. rujna]] [[1935]]. godine - [[Varnava (patrijarh srpski)|patrijarh Varnava]] osvećuje temelje. Temelje, [[oltar]], kamen temeljac i povelju [[10. svibnja]] [[1939]]. osvetio je [[Gavrilo (patrijarh srpski)|patrijarh Gavrilo]]. [[Travanjski rat]] je zaustavio gradnju. Kao parkiralište lokaciju su koristili prvo [[Treći Reich|Nijemci]], pa [[partizani u Jugoslaviji|partizani]] i [[Crvena armija]].
Dugo godina mjesto služi kao magacin, te više nema društva. [[1958]]. godine [[German (patrijarh srpski)|patrijarh German]] obnavlja ideju o podizanju hrama. Napisano je 88 neuspješnih molbi, sve dok se [[1984]]. ne dobiva dozvola i od republičke i od gradske vlasti.
Unutrašnjost crkve
Patrijarh German je 30. aprila 1985. godine, u prisustvu svih srpskih arhijereja, ponovo osvetio hram, položivši povelju o nastavku radova u novim istorijskim prilikama. 12. maja 1985. patrijarh, 20 episkopa i brojno sveštenstvo su služili svečanu Liturgiju, kojoj je u unutrašnjosti zidina hrama prisustvovalo oko 12.000 vernika, dok je u porti bilo još oko 80.000 ljudi. Izgradnja je ponovo otpočela 12. avgusta 1985. Zidovi su podignuti do pune visine od 40 m. Akt o odobrenju nastavka gradnje potpisao je tadašnji predsednik predsedništva Srbije Dušan Čkrebić, koji je u znak zahvalnosti od Srpske pravoslavne crkve dobio orden Svetog Save, 2007. godine.[5]
Za arhitekta je izabran [[Branko Pešić]].
Najveće postignuće je bilo podizanje centralne kupole teške 4.000 tona. Ona je bila napravljena na zemlji, a zatim je, zajedno sa pokrivačem od bakarnog lima i velikim pozlaćenim krstom visokim 12 metara i teškim 4 tone, podignuta i postavljena na zidove. Podizanje, koje je trajalo 40 dana, završeno je 26. juna 1989. godine.
Dana [[30. travnja]] [[1985]]. German je osvetio hram. [[20. svibnja]] je 20 vladika i mnogobrojno svećenstvo služilo liturgiju u kojoj je sudjelovalo 20 000 vjernika unutar i još 80 000 van zidina. [[12. kolovoza]] podignuti su 40 metara visoki zidovi. Izgrađena je središnja kupola od 4 000 [[tona]], pokrivena bakarnim limom, veliki križ od 12 m i četiri tone, te svi zidovi. To je bilo izgrađeno [[26. lipnja]] [[1989]].
3. septembra 2001. godine formiran je Konzorcijum za finansiranje izgradnje Hrama Svetog Save na inicijativu tadašnjeg premijera Srbije dr Zorana Đinđića, uz blagoslov tadašnjeg Patrijarha srpskog Pavla i pod pokroviteljstvom Prestolonaslednika Aleksandra II Karađorđevića. Na ovaj način obnovljeno je Društvo za podizanje Hrama Svetog Save, koje je prestalo sa radom 1941. godine. 2002. godine Konzorcijum je vratio stari naziv - Društvo za podizanje Hrama Svetog Save na Vračaru.[6]
Godine [[2004]]. izgrađeni su eksterijeri, zvona, prozori i fasada.
Gradnja eksterijera je završena 2004. godine. Postavljena su zvona i prozori, a fasada je takođe završena. Međutim, radovi na unutrašnjoj dekoraciji još nisu gotovi.
Unutrašnja dekoracija još nije potpuna.
Hram su po dva puta posetili ruski predsednici Vladimir Putin i Dmitrij Medvedev, a posećuju ga i druge zvanične delegacije koje dolaze u Beograd.[7]
== Vanjske poveznice ==
| 