Katanac
Katanac (rezeda, lat. Reseda), rod jednogodišnjeg i dvogodišnjeg raslinja i trajnica iz porodice Resedaceae (katančevke). U Hrvatskoj raste oko 5 vrsta, bijela rezeda ili bijeli katanac ( Reseda alba ), žuta rezeda ili žuti katanac (R. lutea), žućkasta rezeda (žućkasti katanac; R. luteola), kijačasti katanac (R. phyteuma) i bezmirisni katanac (R. inodora). [1]
| Katanac | |
|---|---|
 | |
| Sistematika | |
| Carstvo: | Plantae |
| Divizija: | Tracheophyta |
| Razred: | Magnoliopsida |
| Red: | Brassicales |
| Porodica: | Resedaceae |
| Rod: | Reseda Tourn. ex L. |
| Baze podataka | |
Ukupan broj vrsta u rodu je preko 60.[2]
Opis uredi
Rod Reseda sastoji se od oko 40 vrsta mirisnih cvjetnih biljaka i grmova u porodici Resedaceae. Porijeklom su iz Europe, Sjeverne Afrike i dijelova Azije, a naširoko su uvedeni i drugdje. Nekoliko vrsta postalo je popularno vrtno cvijeće. [3]
Fizički opis uredi
Katanci su jednogodišnje ili višegodišnje biljke koje dosežu visinu od 30 do 75 cm (1 do 2 stope) i nalaze se na rubovima polja i otvorenim travnjacima. Njihove lisne plojke su obično perasto režnjevite. One nose duge klasove - tehnički grozdove - malih bijelih ili žućkastozelenih cvjetova koji imaju narančaste prašnike (peludne vrećice). [3]
Glavne vrste Popularna vrtna rezeda (Reseda odorata) poprima oblik niske guste mase mekog zelenog lišća slobodno načičkanog gronjama cvijeća. Ova vrsta se naširoko uzgaja zbog nježnog mošusnog mirisa svojih cvjetova i zbog eteričnog ulja koje se koristi u parfumeriji. [3]
Ostale vrste uključuju divlju, ili žutu rezedu(R. lutea) i bijeli katanac (R. alba). R. luteola daje žutu boju koja se koristi više od 3000 godina.[3]
Vrste uredi
- Reseda alba L., bijela rezeda ili bijeli katanac
- Reseda alopecuros Boiss.
- Reseda alphonsii Müll.Arg.
- Reseda amblyocarpa Fresen.
- Reseda anatolica (Abdallah & de Wit) Snogerup & B.Snogerup
- Reseda arabica Boiss.
- Reseda armena Boiss.
- Reseda attenuata (Ball) Ball
- Reseda aucheri Boiss.
- Reseda balansae Müll.Arg.
- Reseda barrelieri Bertol. ex Müll.Arg.
- Reseda battandieri Pit.
- Reseda bucharica Litv.
- Reseda buhseana Müll.Arg.
- Reseda bungei Boiss.
- Reseda complicata Bory
- Reseda coodei Hub.-Mor.
- Reseda decursiva Forssk.
- Reseda diffusa (Ball) Ball
- Reseda duriaeana J.Gay
- Reseda elata Coss. & Balansa ex Müll.Arg.
- Reseda ellenbeckii Perkins
- Reseda germanicopolitana Hub.-Mor.
- Reseda glauca L.
- Reseda globulosa Fisch. & C.A.Mey.
- Reseda gredensis (Cutanda & Willk.) Müll.Arg.
- Reseda × guichardii Pages
- Reseda haussknechtii Müll.Arg.
- Reseda inodora Rchb.
- Reseda jacquinii Rchb.
- Reseda kurdica Boiss. & Noë
- Reseda lanceolata Lag.
- Reseda lancerotae Webb ex Delile
- Reseda lutea L., žuta rezeda
- Reseda luteola L., žućkasta rezeda ili bojadisarski katanac
- Reseda macrobotrys Boiss.
- Reseda malatyana Yildirim & Senol
- Reseda media Lag.
- Reseda micrantha O.Schwartz
- Reseda microcarpa Müll.Arg.
- Reseda migiurtinorum Chiov.
- Reseda muricata C.Presl
- Reseda nainii Maire
- Reseda odorata L., vrtni katanac
- Reseda orientalis (Müll.Arg.) Boiss.
- Reseda paui Valdés Berm. & Kaercher
- Reseda pentagyna Abdallah & A.G.Mill.
- Reseda phyteuma L., kijačasta rezeda
- Reseda pruinosa Delile
- Reseda saadae Abdallah & de Wit
- Reseda scoparia Brouss. ex Willd.
- Reseda sessilifolia Thulin
- Reseda sphenocleoides Deflers
- Reseda spinescens O.Schwartz
- Reseda stenobotrys Maire & Sam.
- Reseda stenostachya Boiss.
- Reseda stricta Pers.
- Reseda suffruticosa Loefl.
- Reseda tefedestica (Maire) Abdallah & de Wit
- Reseda telephiifolia (Chiov.) Abdallah & de Wit
- Reseda tomentosa Boiss.
- Reseda tymphaea Hausskn.
- Reseda undata L.
- Reseda urnigera Webb
- Reseda villosa Coss.
- Reseda virgata Boiss. & Reut.
- Reseda viridis Balf.f.
Vanjske poveznice uredi
 | Zajednički poslužitelj ima još gradiva o temi Reseda |
 | Wikivrste imaju podatke o taksonu Reseda |
Izvori uredi
- ↑ FCD Pristupljeno 13. ožujka 2022.
- ↑ Plants of the World online Pristupljeno 13. ožujka 2022.
- ↑ a b c d Britannica, pristupljeno 5. listopada 2023.