Suradnik:Stribør/Stranica za vježbanje
Hiperkapnija () je stanje povišenog parcijalnog pritiska ugljik-dioksida (PaCo2) u arterijskoj krvi i ostalim tjelesnim tekućinama, praćeno viškom ugljik-dioksida u tjelesnim tečnostima. Manji stupanj hiperkapnije nema bitnog utjecaja na organizam oboljelog, jer na to utiče snabdevanje tkiva kisikom, hemoglobinski kapacitet krvi i minutni volumen srca.Arthur C. Guyton Medicinska fiziologija, Medicinska knjiga-Beograd-Zagreb 1990 pp. 729-740
Nivo hiperkapnije na kome nastaju ozbiljni metabolički i klinički poremećaji nije jasno određen (na što umnogome utječe brzina razvoja plinskih promjena i kompenzatorna moć organizma). Vrijednosti -{PaCO2}- od 8 -{kPa}- (oko 60 -{mmHg}-) smatraju se graničnim parametrima zato što je na tim vrijednostima kompenzacijska moć bubrega ograničena i dalji porast (-{RaSO2}-) dovodi do respiratorne acidoze, koja progresira u depresiju ventilacije, anestetičkim efektom (SO2) na centralni nervni sistem sa posljedičnom pojavom kome.Arthur C. Guyton Hiperkapnija U:Medicinska fiziologija, Medicinska knjiga-Beograd-Zagreb (1990). str. 738.
Definicije uredi
- Hiperkapnija ()
Višak ugljik-dioksida u krvi, izazvan povišenim parcijalnim pritiskom ugljik-dioksida (>PaCo2) u arterijskoj krvi i tjelesnim tekućinama.Arthur C. Guyton Medicinska fiziologija, Medicinska knjiga-Beograd-Zagreb 1990 pp. 729-740 pp. 729.
- Hipokapnija ()
Smanjena količina ugljik-dioksida u krvi, izazvana sniženjem parcijalnim pritiskom ugljik-dioksida.
- Akapnija ()
Akapnija se često koristi kao termin da označi hipokapniju, međutim stanje potpune akapnije (tj potpunog manjak ugljik-dioksida u tjelesnim tekućinama) ne postoji za života kao i anoksija (pa je bolji termin za anoksiju anoksemija).
Patofiziološki uzroci hiperkapnije uredi
Glavni uzrok hiperkapnija je respiratorna insuficijencija koja se manifestira kao:
- Alveolarna hipoventilacija pluća : koju karakterizira smanjena, (nedovoljna), ventilacija alveola pluća. Nesposobnost pluća da obavi dovoljnu razmjenu kisika ili kisika i ugljik-dioksida dovodi do hipoksemije ili hipoksemije i hiperkapnije.
- Poremećaj difuzije plinova u plućima: nastaje zbog otežane razmjene plinova na nivou aleolo-kapilarne membrane. Tako nastaje hipoksemički oblik respiracijski insuficijencije koji se javlja u poremećajima difuzije plinova, jer kisik 20 puta sporije difundira od ugljik-dioksida i u parcijalnoj hipoventilaciji kompenzacijska hiperventilacija održava normokapniju ili čak hipokapniju.
- Hiperkapkapnički oblik respiratorne insuficijencije: javlja se u hipoventilaciji kad je alveolarna ventilacija toliko smanjena da ne može dovoljno izlučiti ugljik-dioksid. Tada dolazi do hipoksemije, hiperkapnije i respiratorne acidoze
- Hipoksemiji uzrokuje hipoksične hipoenergozu, poremećaj svijesti i slabost srčanog mišića (miokarda), a terapija kisikom može pogoršati stanje (djelovanjem na karotidni čvor).
Učinak hiperkapnije na organizam uredi
Кada se u alveolama -{PaCO2}- poveća iznad približno 8 do 10 -{kPa}-, dispneja najčešće postaje teška, a kad poraste do nivoa od 11 do 13 -{kPa}-, čovjek postaje letargičan, a ponekad i polukomatozan. Anestezija i smrt mogu nastupiti kad se -{PaCO2}- uveća na 13 do 20 -{kPa}-.
Znaci (simptomi) hiperkapnije: uredi
- Podbuhlost, otečenost
- Smirenje dispneje
- Inverzija sna
- Prestanak kašlja
- Кonfuznost
- Somnolencija
- Znojenje
- Zaboravnost
- Tremor
- Poremećaji srčanog ritma
- Poremećaj krvnog pritiska
- Periferna vazodilatacija
- Poremećaj sluha
- Кoma
Dijagnoza hiperkapnije: uredi
Postavlja se mjerenjem koncentracije ugljik-dioksida u ekspiriranom (izdahnutom) zraku na kraju ekspirijuma posebnim uređajem kapnometrom, što uvijek ne isključuje prisustvo hiperkapnije ako su nađene normalne ili čak snižene vrijednosti ugljik-dioksida u izdahnutom zraku. Zato se obavezno mora pristupiti laboratorijskom određivanju (PaC02) u arterijskoj krvi.
Nivoi plinskih promjena nađenih u krvi koji se označavaju sa kao:
- Lakši plinski poremećaj — RaO2 >60 -{mmHg}-
- Ozbiljni plinski poremećaj — RaO2 40-50 -{mmHg}-
- Opasni plinski poremećaj — RaO2 <40 -{mmHg}-
Terapija hiperkapnije uredi
Sastoji se u snižavanju povišenih vrijednosti ugljik-dioksida, poboljšanjem alveolarne ventilacije i otklanjanjem hipoksije primjenom sljedećih mera:V. M. Varagić i M. Stevanović, Farmakoterapija u pulmologiji, Medicinska knjiga Beograd-Zagreb 1990.
- Uklanjanje hipoksije
Jeda od najznačajnijih mjera koja se koristi u liječenju hiperkapnije je oksigenoterapija kisikom na normalnom ili povišenom pritisku. Primjena kisika je neodložna ako je parcijalni pritisak kisika niži (-{< RaO2}-) od 50 do 55 -{mmHg}-.
- Poboljšanje alveolne hipoventilacije
Primjenom venepunkcije, antibiotika, bronhodilatatora, mukolitika, glikokortikoida, analeptika, može se postići poboljšanje alveolarne hipoventilacije.
- Кorekcija srčane insuficijencije
Primjenom diuretika, kardiotonika, antiaritmika, vazodilatatora medicinskog kisika vrši se korekcija srčane insuficijencije.
Suzbijanje komplikacija uredi
Ako je poznat uzrok koji je doveo do razvoja hiperkapnije terapija se prvenstveno usmjerava prema tom uzroku. U slučaju da primijenjene mere ne daju zadovoljavajuće rezultate pristupa se endotrahealnoj intubaciji i mehaničkoj ventilaciji uz upotrebu specijalnih uređaja (respiratora).Hess DR (2011). Approaches to conventional mechanical ventilation of the patient with acute respiratory distress syndrome"'. Respir Care 56 (10): 1555–72. PMID 22008397
Izvori uredi
Literatura uredi
- Prof. dr V. M. Varagić i prof. dr. M. Stevanović, Farmakoterapija u pulmologiji, Medicinska knjiga Beograd-Zagreb 1990.
- Mathieu, Daniel. 2006. Handbook on Hyperbaric Medicine. SpringerCS1 održavanje: ref=harv (link)
- William P. Fife; Jolie Bookspan. 2004. Textbook of hyperbaric medicine. Hogrefe & Huber Publishers. Seattle.
- Arthur C. Guyton Medicinska fiziologija, Medicinska knjiga-Beograd-Zagreb 1990