Znojenje

(Preusmjereno s Znoj)

Znojenje je fiziološki proces kojim se organizam hladi i regulira tjelesnu temperaturu, odnosno oslobađa višak topline.[1] Znojne žlijezde proizvode i luče znoj, tekućinu sastavljenu od vode, natrijevog klorida, elektrolita i drugih tvari. Pri izbijanju na površinu kože, znoj postupno isparava i tako odnosi toplinu iz tijela.[2]

Kapljice znoja na licu.

Ljudski organizam u prosjeku izluči oko 700 ml znoja dnevno, iako ta količina ovisi od niza čimbenika kao vanjske temperature, fizičke aktivnosti, vrste odjeće, starosti, zdravstvenog stanja organizma i drugih faktora, tako da u ekstremnim slučajevima organizam može izlučiti i preko dvije litre znoja tijekom samo jednog sata.[3][4][5]

Znojne žlijezde

uredi

Razlikuju se dvije osnovna vrste znojnih žlijezda: merokrine ili ekrine i apokrine (mirisne).

Ljudski organizam ima 2-5 milijuna merokrinih žlijezda, koje su najbrojnije na stopalima i dlanovima. Apokrinih žlijezda ima manje, a najgušće su raspoređene u predjelu pazuha, oko analnog otvora i spolnih organa, oko bradavica na dojkama i sl. Ove žlijezde izlučuju znoj koji sadrži bjelančevine i ugljikoidrate. Kao rezultat bakterijske razgradnje ovih tvari i oslobađanja različitih metabolita, javlja se neugodan miris.

Poremećaji

uredi

Na količinu izlučenog znoja utječu brojni faktori, a te razlike mogu biti fiziološke ili patološke prirode. Pojačano lučenje znoja naziva se hiperhidroza, smanjeno lučenje je označeno kao hipohidroza, dok anhidroza predstavlja potpuni prestanak lučenja znoja.[6]

Fiziološka hiperhidroza označava pojačano lučenje znoja u slučajevima intenzivne fizičke aktivnosti, visoke vanjske temperature, neprimjerene odjeće, stresa, trudnoće, menopauze, gojaznosti itd. Pojačano lučenje znoja može se pojaviti i nakon konzumiranja vrlo začinjene hrane i alkohola, ili kao posljedica djelovanja nekih lijekova. Hiperhidroza je jedan od simptoma različitih bolesti i stanja kao što su: tuberkuloza, malarija, upala pluća, infarkt miokarda, hipoglikemija i sl. Hiperhidroza može biti i urođena (genetska).[6]

Smanjeno lučenje znoja može se javiti nakon opeklina koje pokrivaju veliku tjelesnu površinu, kod Adisonove bolesti (hormonalna neravnoteža), kod srčanog ili bubrežnog zatajenja, oštećenja centralnog i perifernog živčanog sustava, kao i nekih kožnih bolesti (psorijaze, sklerodermije, pemfigusa) itd. Hipohidroza je redovita pojava kod dehidratacije. U starijih ljudi je uobičajeno da tijelo luči nešto manje znoja nego u mladih. Genetski poremećaj poznat kao ektodermalna displazija ima kao karakteristiku potpunu odsutnost znojnih žlijezda.[6]

Kao rezultat hiperhidroze javljaju se gljivične infekcije i kožne bradavice, a smanjeno lučenje znoja može olakšati pojavu toplotnog udara i druga stanja opasna po život.

Literatura

uredi
  1. Mosher HH. 1933. Simultaneous Study of Constituents of Urine and Perspiration (PDF). The Journal of Biological Chemistry. svezak 99 (broj 3): str. 781.–790. Inačica izvorne stranice (PDF) arhivirana 18. rujna 2019. Pristupljeno 7. srpnja 2013.
  2. "Sweat mineral-element responses during 7 h of exercise-heat stress," Int J Sport Nutr Exerc Metab prosinac 2007;17(6):574-82.
  3. Jessen,C., Temperature regulation in humans and other mammals, Springer, Berlin, 2000., str. 193
  4. Mack,G.W. and Nadel,E.R., Body fluid balance during heat stress in humans. In: Fregly,M.J., Blatteis,C.M. (Eds.), Handbook of physiology. Section 4: Environmental physiology, Oxford University Press, New York, 1996., str. 187.-214.
  5. Sawka,M.L., Wenger,C.B., and Pandolf,K.B., Thermoregulatory responses to acute exercise-heat stress and heat acclimation. In: Fregly,M.J., Blatteis,C.M. (Eds.), Handbook of phys
  6. a b c Academy of HyperhidrosisArhivirana inačica izvorne stranice od 27. prosinca 2018. (Wayback Machine), pristupljeno 07. srpnja 2013.